اختلال تیک به انجام حرکات یا تولید صداهای غیرارادی و تکراری گفته می‌شود که فرد به طور اجتناب ناپذیری آن‌ها را از خود نشان می‌دهد. در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روان پزشکی متخصصان 3نوع مختلف را برای این اختلال در نظر گرفته‌اند که اختلال توره، اختلال تیک حرکتی یا صوتی مداوم و اختلال تیک گذرا را در برمی‌گیرد. تاکنون یک دلیل مشخص و روشن برای بروز این مشکلات صوتی یا حرکتی پیدا نشده با این حال کارشناسان عوامل محیطی و زیستی مختلفی را در بروز آن دخیل می‌دانند. برای آشنایی با علائم، علل و درمان اختلال تیک در ادامه با ما همراه باشید.

منبع : اختلال تیک در بزرگسالان

آشنایی با علائم و نشانه های انواع اختلال تیک

متخصصان سلامت روان به انواع حرکات یا اصوات که به صورت ناگهانی، سریع، تکراری و ناموزون ظاهر می‌شوند، تیک می‌گویند. در آخرین ویراست راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روان پزشکی 3 نوع خاص از اختلال‌تیک معرفی شده است که اختلال توره، تیک حرکتی یا صوتی مداوم و اختلال‌تیک گذرا را در برمی‌گیرد. در ادامه به توضیح علائم هریک از این اختلالات تیک پرداخته‌ایم.

اختلال توره

اختلال توره یکی از انواع اختلالات تیک است که در طی آن تیک‌های متعدد حرکتی و حداقل یک تیک صوتی در دوره‌ای از بیماری وجود دارند. دفعات بروز تیک‌ها در این اختلال همواره در نوسان است و کم و زیاد می‌شود، ولی پس از بروز اولین تیک، مشکلات حرکتی یا صوتی حداقل به مدت یک سال ادامه پیدا می‌کنند. نکته دیگری که در مورد اختلال توره وجود دارد سن شروع آن است که قبل از 18 سالگی اتفاق می‌افتد.

توجه داشته باشید که مشکلات حرکتی که در اثر مصرف کوکائین (یا هر عامل خارجی دیگری) بروز یابد یا در پی ابتلا به بیماری‌های عصبی نظیر هانتینگتون تظاهر می‌یابند، به عنوان اختلال توره در نظر گرفته نمی‌شوند.

اختلال تیک حرکتی یا صوتی مداوم (مزمن)

در این نوع از اختلال‌تیک، تیک‌های منفرد یا متعدد حرکتی یا صوتی در دوره‌ای از بیماری ظاهر می‌شوند ولی تفاوت آن با اختلال توره اینجاست که هردو (تیک حرکتی و صوتی) تجربه نمی‌شود؛ بلکه بیمار فقط درگیر یکی از آن‌ها خواهد بود. در این اختلال نیز دفعات تیک در نوسان است و میزان آن کم و زیاد می‌شود، اما پس از بروز اولین تیک دست کم مشکل بیمار تا یک سال طول خواهد کشید. سن شروع این اختلال همانند توره قبل از 18 سالگی است و علائم آن در پی مصرف یک ماده یا دچار شدن به یک بیماری طبی بروز نمی‌یابد.

اختلال تیک گذرا

در اختلال تیک گذرا تیک‌های منفرد یا متعدد حرکتی و یا صوتی دیده می‌شوند که برخلاف اختلال توره یا تیک مزمن کمتر از یک سال تداوم می‌یابند. سن شروع این اختلال زیر 18 سال است و همانند دو نوع دیگر از اختلال‌تیک در اثر مصرف یک ماده یا دچار شدن به یک بیماری طبی پدید نمی‌آید.

علل بروز اختلال تیک

متخصصان بر این باورند که این مشکل در پی تعامل فاکتورهای مختلف شخصیتی، محیطی و ژنتیکی بروز می‌یابد و یک عامل مشخص موجب تیک‌ها نمی‌شود که در ادامه به توضیح هریک از آن‌ها پرداخته‌ایم.

1- علل شخصیتی یا مزاجی بروز اختلال تیک

عوامل شخصیتی یا مزاجی به صفات پایدار رفتاری گفته می‌شوند که اغلب ریشه‌های زیستی دارند. متخصصان بر این باورند که برخی ویژگی‌های مزاجی می‌توانند ریسک بروز اختلال‌تیک را افزایش دهند. برای مثال اضطراب، هیجانات بالا و خستگی تیک را تشدید کرده و برعکس آرامش یا انجام کارهایی با تمرکز بالا به بهبود آن کمک می‌کند.

از همین رو شخصیت‌هایی که همواره سطح بالایی از روان رنجوری را بروز می‌دهند و دارای برانگیختگی ذهنی بیشتری هستند، بیش از دیگران در معرض ابتلا به این مشکل قرار دارند. این افراد ممکن است در موقعیت‌هایی نظیر شرکت در کنکور یا هر آزمون بزرگ دیگر، رفتن به مصاحبه شغلی و سایر مواردی از این دست تشدید اختلال تیک را تجربه کنند.

2-علل و عوامل محیطی

بررسی‌ها نشان می‌دهند گاهی مشاهده شکل تیک و یا شنیدن صدایی در شخص دیگری سبب بروز تیکی مشابه آنچه دیده یا شنیده در فرد مبتلا به تیک می‌شوند که اغلب اطرافیان (از روی ناآگاهی) آن را عمدی و هدفمند تلقی می‌کنند، زمانی که نزدیک‌ترین آدم‌های بیمار این طور فکر کنند این مسئله دردسرساز می‌شود. برای مثال تکرار حرکات رئیس شرکت یا معلم در کلاس می‌تواند یک شیطنت در نظر گرفته شود و پیامدهای ناخوشایندی را به همراه داشته باشد.

3-علل و عوامل ژنتیکی و فیزیولوژیکی

عوامل ژنتیکی و محیطی روی نحوه تظاهر و شدت علائم تیک تاثیرگذار هستند. برای مثال آلل‌های مختلفی می‌توانند خطر ابتلا به اختلال توره را افزایش دهند. در همین راستا انواع نادری از ژنتیک خانوادگی در اختلالات تیک شناسایی شده‌اند. عوارض دوران بارداری، سن بالای پدر، وزن پایین هنگام تولد و سیگار کشیدن مادر در طول حاملگی می‌توانند شدت تیک را افزایش دهند.

میزان شیوع اختلال تیک

اختلال تیک بیش از هر زمانی در دوران کودکی شایع است ولی در اکثر موارد گذراست. این اختلال در کودکان دبستانی چیزی در حدود 3 تا 8 در 1000 تخمین زده می‌شود. پسرها با نسبت 2 به1 تا 4 به 1 بیشتر از دختران درگیر انواع مختلف اختلال تیک می‌شوند. همچنین مطالعات آماری بیانگر شیوع کمتر این مشکل در بین آمریکایی‌های آفریقایی تبار و اسپانیایی تبار نسبت به سایر نژادهاست که این مسئله می‌تواند ناشی از دسترسی کمتر آن‌ها به تسهیلات پزشکی باشد.

درمان اختلال تیک

برای درمان اختلال تیک دو گزینه رواندرمانی و دارودرمانی پیش روی متخصصان قرار دارد. در رواندرمانی شما باید به یک روانشناس مراجعه کنید. روانشناس با درمانی گفتگو محور تلاش می‌کند تا نسبت به عوامل محیطی تشدید کننده تیک دسترسی پیدا کنند. او در همین راستا با استفاده از تکنیک‌های مختلف به مراجع می‌آموزد که چگونه آرامش خود را حفظ کرده و به مرور زمان از تعداد دفعات بروز تیک بکاهد.

از جمله تکنیک‌های درمانی برای اختلال‌تیک می‌توان به ریلکسیشن، فنون ذهن آگاهی، تکنیک های تنفسی، مراقبه و سایر روش‌های خود آرام سازی اشاره کرد.

در شرایطی که تیک شدید باشد، حتما استرس‌های زیادی در زندگی وی وجود دارد، پس پاسخ دهی به درمان پایین است و مشکلات روانشناختی دیگری نیز مطرح هستند. در صورت شدت بالای علائم اضطراب روانشناس مراجع را به روانپزشک ارجاع می‌دهد تا درمان‌های دارویی را بگیرید. از جمله داروهایی که در این شرایط تجویز می‌شوند می توان به کلونیدین، گوانفاسینو رسپریدون اشاره کرد. برای آشنایی با علائم اضطراب کلیک کنید.

برای دریافت مشاوره در زمینه اصطراب و افسردگی می توانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02166419012 تماس بگیرید.

سوالات متداول