اختلال تیک به انجام حرکات یا تولید صداهای غیرارادی و تکراری گفته می‌شود. که فرد به طور اجتناب ناپذیری آن‌ها را از خود نشان می‌دهد. در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روان پزشکی متخصصان 3نوع مختلف را برای این اختلال در نظر گرفته‌اند. که اختلال توره، تیک حرکتی یا صوتی مداوم و اختلال تیک‌گذرا را در برمی‌گیرد. تاکنون یک دلیل مشخص و روشن برای بروز این مشکلات صوتی یا حرکتی پیدا نشده با این حال کارشناسان عوامل محیطی و زیستی مختلفی را در بروز آن دخیل می‌دانند. برای آشنایی با علائم، علل و درمان اختلال تیک در ادامه با ما همراه باشید.

منبع: اختلال تیک در بزرگسالان

اختلال تیک

اختلال تیک عبارت است از انجام حرکت، رفتار و صدا به صورت کاملا غیر ارادی. این رفتارها به صورت ناگهانی از فرد سر می‌زند و به طور تکرار شونده و سریع انجام می‌شود. این اختلال گروه سنی ندارد و در تمامی افراد فارغ از جنسیت مشاهده می‌شود.

معمولا علت بروز اختلال تیک، استرس است. که تمرکز شخص را برای مدت زمان کوتاهی کاهش می‌دهد. تیک ها معمولا حرکتی هستند و از کودکی آغاز می‌شود. اگر تیک بیش از 12 ماه ادامه یابد به نام اختلال تیک مزمن شناخته می‌شود. تیک های مزمن پایدار هستند و انقباض ماهیچه ها در آن ها بیش از اندازه است.

آشنایی با انواع اختلال تیک

متخصصان سلامت روان به انواع حرکات یا اصوات که به صورت ناگهانی، سریع، تکراری و ناموزون ظاهر می‌شوند، اختلال تیک می‌گویند. در آخرین ویراست راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روان پزشکی 3 نوع خاص از اختلال‌تیک معرفی شده‌است. که اختلال توره، تیک حرکتی یا صوتی مداوم و اختلال‌تیک گذرا را در برمی‌گیرد. در ادامه به توضیح علائم هریک از این اختلالات تیک پرداخته‌ایم.

✨ اختلال توره با تورت

اختلال توره یکی از انواع اختلال تیک است. که در طی آن تیک‌های متعدد حرکتی و حداقل یک تیک صوتی در دوره‌ای از بیماری وجود دارند. دفعات بروز تیک‌ها در این اختلال همواره در نوسان است و کم و زیاد می‌شود، ولی پس از بروز اولین تیک، مشکلات حرکتی یا صوتی حداقل به مدت یک سال ادامه پیدا می‌کنند. نکته دیگری که در مورد اختلال توره وجود دارد سن شروع آن است که قبل از 18 سالگی اتفاق می‌افتد.

توجه داشته باشید که مشکلات حرکتی که در اثر مصرف کوکائین (یا هر عامل خارجی دیگری) بروز یابد. یا در پی ابتلا به بیماری‌های عصبی نظیر هانتینگتون تظاهر می‌یابند، به عنوان اختلال توره در نظر گرفته‌نمی‌شوند. 

✨ اختلال تیک حرکتی یا صوتی مداوم (مزمن)

در این نوع از اختلال تیک، تیک‌های منفرد یا متعدد حرکتی یا صوتی در دوره‌ای از بیماری ظاهر می‌شوند ولی تفاوت آن با اختلال توره اینجاست که هردو (تیک حرکتی و صوتی) تجربه نمی‌شود؛ بلکه بیمار فقط درگیر یکی از آن‌ها خواهد بود. در این اختلال نیز دفعات تیک در نوسان است و میزان آن کم و زیاد می‌شود، اما پس از بروز اولین تیک دست کم مشکل بیمار تا یک سال طول خواهد کشید. سن شروع این اختلال همانند توره قبل از 18 سالگی است و علائم آن در پی مصرف یک ماده یا دچار شدن به یک بیماری طبی بروز نمی‌یابد.

✨ اختلال تیک گذرا

در اختلال تیک گذرا تیک‌های منفرد یا متعدد حرکتی و یا صوتی دیده می‌شوند. که برخلاف اختلال توره یا تیک مزمن کمتر از یک سال تداوم می‌یابند. سن شروع این اختلال زیر 18 سال است و همانند دو نوع دیگر از اختلال‌تیک در اثر مصرف یک ماده یا دچار شدن به یک بیماری طبی پدید نمی‌آید.

✨ اختلال تیک ساده

در اختلال تیک ساده، تنها یک قسمت از بدن درگیر می‌شود. که رایج ترین نوع اختلال تیک ساده، پرش پلک چشم است.

✨ اختلال تیک پیچیده

یکی از انواع اختلال تیک، پیچیده است. در این نوع اختلال تیک، چندین قسمت بدن درگیر می‌شود. مثلا در این شرایط شاید فرد بازوی خود را تکان دهد و همزمان سر خود را به بالا و پایین حرکت دهد.

علائم اختلال تیک

اختلال تیک همراه با خود علائمی را بروز می‌دهد که در این بخش مقاله به علائم و نشانه های اختلال تیک اشاره کرده ایم.

???? تکانه های عضلات پا و دست

???? صاف کردن مداوم و بدون کنترل گلو

????شکلک های مختلف در آوردن در چهره

???? چشمک زدن

???? لرزش پلک چشم

????بالا انداختن ابرو

???? پیچ دادن گردن

???? حرکات غیر ارادی ماهیچه ها

علل بروز اختلال تیک

متخصصان بر این باورند که اختلال تیک در پی تعامل فاکتورهای مختلف شخصیتی، محیطی و ژنتیکی بروز می‌یابد و یک عامل مشخص موجب تیک‌ها نمی‌شود که در ادامه به توضیح هریک از آن‌ها پرداخته‌ایم.

???? علل شخصیتی یا مزاجی بروز اختلال تیک

عوامل شخصیتی یا مزاجی به صفات پایدار رفتاری گفته می‌شوند. که اغلب ریشه‌های زیستی دارند. متخصصان بر این باورند که برخی ویژگی‌های مزاجی می‌توانند ریسک بروز اختلال تیک را افزایش دهند. برای مثال اضطراب، هیجانات بالا و خستگی تیک را تشدید کرده و برعکس آرامش یا انجام کارهایی با تمرکز بالا به بهبود آن کمک می‌کند.

از همین رو شخصیت‌هایی که همواره سطح بالایی از روان رنجوری را بروز می‌دهند و دارای برانگیختگی ذهنی بیشتری هستند، بیش از دیگران در معرض ابتلا به این مشکل قرار دارند. این افراد ممکن است در موقعیت‌هایی نظیر شرکت در کنکور یا هر آزمون بزرگ دیگر، رفتن به مصاحبه شغلی و سایر مواردی از این دست تشدید اختلال تیک را تجربه کنند.

???? علل و عوامل محیطی

یکی از علل اختلال تیک، عوامل محیطی است. بررسی‌ها نشان می‌دهند گاهی مشاهده شکل تیک و یا شنیدن صدایی در شخص دیگری سبب بروز تیکی مشابه آنچه دیده یا شنیده در فرد مبتلا به تیک می‌شوند. که اغلب اطرافیان (از روی نا آگاهی) آن را عمدی و هدفمند تلقی می‌کنند. زمانی که نزدیک‌ ترین آدم‌های بیمار این طور فکر کنند این مسئله دردسر ساز می‌شود. برای مثال تکرار حرکات رئیس شرکت یا معلم در کلاس می‌تواند یک شیطنت در نظر گرفته شود. و پیامدهای ناخوشایندی را به همراه داشته باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه اختلالات عصبی رشدی کلیک کنید.

???? علل و عوامل ژنتیکی و فیزیولوژیکی

عوامل ژنتیکی و محیطی روی نحوه تظاهر و شدت علائم تیک تاثیرگذار هستند. برای مثال آلل‌های مختلفی می‌توانند خطر ابتلا به اختلال توره را افزایش دهند. در همین راستا انواع نادری از ژنتیک خانوادگی در اختلال تیک شناسایی شده‌اند. عوارض دوران بارداری، سن بالای پدر، وزن پایین هنگام تولد و سیگار کشیدن مادر در طول حاملگی می‌توانند شدت تیک را افزایش دهند.

???? دیگر علل اختلال تیک

???? برخی عفونت ها

???? عمل های جراحی

????سکته

???? آسیب به سر

???? مصرف مواد مانند آمفتامین و کوکائین

????اختلال وسواس فکری- عملی

???? بیش فعالی یا نقص توجه

میزان شیوع اختلال تیک

اختلال تیک بیش از هر زمانی در دوران کودکی شایع است ولی در اکثر موارد گذراست. این اختلال در کودکان دبستانی چیزی در حدود 3 تا 8 در 1000 تخمین زده می‌شود. پسرها با نسبت 2 به1 تا 4 به 1 بیشتر از دختران درگیر انواع مختلف اختلال تیک می‌شوند. همچنین مطالعات آماری بیانگر شیوع کمتر این مشکل در بین آمریکایی‌های آفریقایی تبار و اسپانیایی تبار نسبت به سایر نژادهاست که این مسئله می‌تواند ناشی از دسترسی کمتر آن‌ها به تسهیلات پزشکی باشد.

تشخیص اختلال تیک

روانشناسان و پزشکان با بررسی چند مورد می‌توانند این اختلال را تشخیص دهند. برای بررسی دقیق تر حتی پزشکان آزمایش خون و تصویر برداری را پیشنهاد می‌کنند. برای تشخیص این اختلال، پزشکان فاکتورهای زیر را مورد بررسی قرار می‌دهند.

◼ سن شروع اختلال

◼ مدت زمان اختلال

◼شدت علائم

◼ نوع اختلال (صوتی و حرکتی)

درمان اختلال تیک

برای درمان اختلال تیک دو گزینه رواندرمانی و دارودرمانی پیش روی متخصصان قرار دارد. در رواندرمانی شما باید به یک روانشناس مراجعه کنید. روانشناس با درمانی گفتگو محور تلاش می‌کند تا نسبت به عوامل محیطی تشدید کننده تیک دسترسی پیدا کنند. او در همین راستا با استفاده از تکنیک‌های مختلف به مراجع می‌آموزد که چگونه آرامش خود را حفظ کرده و به مرور زمان از تعداد دفعات بروز تیک بکاهد.

از جمله تکنیک‌های درمانی برای اختلال تیک می‌توان به ریلکسیشن، فنون ذهن آگاهی، تکنیک های تنفسی، مراقبه و سایر روش‌های خود آرام سازی اشاره کرد.

در شرایطی که اختلالات تیک شدید باشد، حتما استرس‌های زیادی در زندگی وی وجود دارد، پس پاسخ دهی به درمان پایین است و مشکلات روانشناختی دیگری نیز مطرح هستند. در صورت شدت بالای علائم اضطراب روانشناس مراجع را به روانپزشک ارجاع می‌دهد تا درمان‌های دارویی را بگیرید. از جمله داروهایی که در این شرایط تجویز می‌شوند می توان به کلونیدین، گوانفاسین و رسپریدون اشاره کرد

راه پیشگیری از اختلال‌تیک

برای پیشگیری از این اختلال باید روتین زندگی خود را منظم کنید. در این بخش مقاله راجع به روش های پیشگیری از اختلال تیک توضیح داده‌ایم.

???? اضطراب و استرس را از خود دور کنید.

???? خواب و استراحت کافی داشته باشید.

???? از بروز نشانه های تیک خجالت نکشید.

???? از روانشناس کمک بگیرید.

کلام آخر

اختلالات تیک انواع مختلفی دارد. و تشخیص این اختلال توسط روانشناس و پزشک است. این اختلال در دسته های مختلفی قرار دارد. اگر این اختلال در بازه زمانی بیش از 12 ماه ادامه داشته باشد، به اختلال تیک مزمن نامیده می‌شود. برای درمان این اختلال حتما باید تحت نظر روانشناس باشید. مرکز مشاوره ذهن نو به صورت تلفنی و حضوری به شما مراجعین گرامی خدمات ارائه می‌دهد. جهت کسب اطلاعات بیشتر با شماره زیر تماس حاصل فرمایید.

برای دریافت مشاوره در زمینه اختلالات تیک می توانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 تماس بگیرید.

سوالات متداول