دوران نوجوانی را می‌توان یکی از بحرانی‌ترین دوره‌های سنی در زندگی همه دانست. در این دوره فرزندتان در حال ورود به بزرگ‌سالی است و پس فشارهای روانی زیادی را باید تحمل کند که او را تا حدودی پرخاشگر یا افسرده می‌کنند. به همین خاطر برقراری ارتباط با نوجوان و تربیت او یکی از مهم‌ترین مسائلی است که والدین باید در نظر بگیرند. فشارهای روانی که در این دوران برای نوجوان پیش می‌آیند می‌تواند احتمال بروز برخی بیماری‌های روحی به‌خصوص اضطراب، افسردگی یا حتی خودکشی را افزایش دهد. به همین خاطر بهتر است که والدین و تمامی افرادی که با نوجوانان سروکار دارند، اطلاعات خود را راجع به این دوره سنی افزایش دهند.

منبع: دوران نوجوانی چگونه می گذرد؟

دوران نوجوانی

دوران نوجوانی مرحله گذار رشد فیزیکی و روانی انسان است. که بین کودکی و نوجوانی رخ می‌دهد. در این دوران تغییرات زیستی، روان شناختی، اجتماعی و جنسی اتفاق می‌افتد. دوران نوجوانی هرچه با دقت بیشتری پیش برود، آینده بهتری خواهند داشت. نوجوانی به 3 دسته اوایل نوجوانی که سن 10 تا 13 سالگی است، اواسط نوجوانی که سن 14 تا 17 سالگی است و اواخر نوجوانی که 18 تا 20 سالگی است تقسیم می‌شود.

والدین در دوران نوجوانی باید برای تربیت فرزندان خود وقت بیشتری بگذارند. و در هر دوره با آگاهی بیشتری باید با دوران رشد نوجوان روبرو شوند. نوجوانان در این دوران تحولاتی را دچار می‌شوند. بهتر است والدین با نوجوانان خود ارتباط خوبی برقرار کنند تا برای پاسخ به سوالات فرزندان اولین نفر باشند.

دوران نوجوانی در کدام سنین اتفاق می‌افتد؟

دوران نوجوانی به بازه سنی بین 11 یا 12 سالگی تا 20 سالگی گفته می‌شود که فرزند شما را از یک کودک وابسته به بزرگ‌سالی مستقل تبدیل می‌کند. به همین خاطر نوجوانان در حال تغییر در تمامی ابعاد جسمی، ذهنی، اجتماعی و شخصیتی هستند.

قرار گرفتن بیشتر و مستقل‌تر در محیط‌های اجتماعی باعث می‌شود تا بسیاری از مواقع نوجوانان با چالش‌هایی مواجه شوند که راه درست حل کردن آن‌ها را نمی‌دانند. و این می‌تواند باعث بروز مشکلات و انحرافات بسیاری برای نوجوان باشد. به عبارتی می‌توان گفت دوران نوجوانی زمانی است که فرزند شما در حال آماده شدن برای بزرگ‌سالی است، اما به دلیل تجربه کمی که دارد خطرات بسیاری مانند اعتیاد به مواد مخدر یا انحرافات رفتاری نیز او را تهدید می‌کنند و به همین خاطر والدین می‌بایست با بالا بردن آگاهی از این دوره رابطه خود را با نوجوان بهبود ببخشند تا بتوانند برای پیشگیری از بروز مشکلات به او کمک کنند.

مراحل گذر از دوران نوجوانی

دوران نوجوانی در حدود 12 سالگی شروع شده و با رسیدن به سنین 20 یا 21سالگی، هنگامی‌که فرد تا حد زیادی آماده استقلال از والدین شده تمام می‌شود. اما همین بازه سنی نیز به چند قسمت تقسیم می‌شود که در هر یک از آن‌ها اتفاقات متفاوتی برای نوجوان پیش خواهد آمد. این دوره‌ها عبارتند از:

1️⃣مراحل ابتدایی دوره نوجوانی

این دوره که از ابتدای نوجوانی تا حدود 13 سالگی ادامه دارد، بیش از هر چیز با بلوغ و تغییرات جسمی و جنسی شناخته می‌شود. تغییراتی که در ظاهر نوجوان ایجاد می‌شود باعث خواهد شد آن‌ها تا حد زیادی نسبت به خود حساسیت داشته باشند. و به عبارتی می‌توان گفت در این دوره نوجوان بیش از هر چیز با خود و ظاهر خود سرگرم می‌شود. تحولات ذهنی و شخصیتی اگرچه از این زمان شروع می‌شوند، اما در مقایسه با بلوغ اهمیت چندانی ندارند. در این دوران نوجوانی گاهی اوقات تغییرات هورمونی و شرایط جدید نوجوان باعث می‌شود آن‌ها تحریک‌پذیر یا پرخاشگر شوند.

2️⃣مراحل میانی نوجوانی

مرحله میانی را می‌توان اصلی‌ترین و مهم‌ترین دوران نوجوانی دانست که از حدود 14 سالگی شروع‌شده و تا 17 سالگی ادامه پیدا می‌کند. در این دوره تغییرات جسمی و جنسی مربوط به بلوغ همچنان ادامه پیدا می‌کند اما آنچه اهمیت بیشتری پیدا خواهد کرد این است که نوجوان در ابعاد ذهنی و روانی نیز در حال تغییر کردن است.

از این دوران نوجوانی به بعد میل جنسی و کنجکاوی نسبت به جنس مخالف شروع می‌شود و به همین خاطر ممکن است گاهی اوقات رابطه عاطفی یا عاشق شدن برای نوجوان پیش بیاید. علاوه بر این آن‌ها تلاش برای دستیابی به یک هویت ثابت و مستقل از والدین را شروع می‌کنند.

به همین خاطر شاید در این دوران احساس کنید فرزندتان با هر چیزی مخالفت می‌کند و یا راجع به مسائل مختلف از شما سؤال می‌پرسد. این رفتارها شاید شما را کلافه کنند اما بهتر است به خاطر داشته باشید که این‌ها بخشی از فرایند بزرگ شدن فرزندتان است و بهتر است با کمک گرفتن از مشاورین به تربیت نوجوان به‌خصوص در این بازه سنی توجه داشته باشید. 

3️⃣مراحل پایانی نوجوانی

این دوران نوجوانی که از 18 سالگی شروع‌شده و در حدود 21 سالگی به پایان می‌رسد هنگامی است که فرزند شما در حال تثبیت تغییراتی است که در دوره‌های گذشته داشته است. اتفاق جدیدی در این دوره رخ نخواهد داد و تنها آنچه از گذشته بوده متعادل‌تر و پخته‌تر خواهد شد. به همین خاطر احتمال بروز درگیری و اختلاف و همین‌طور بحران‌های روحی در این زمان کمتر است، اما احتمال ورود به یک رابطه عاطفی و عاشق شدن بیشتر خواهد شد.

تحولات مربوط به دوران نوجوانی

در طی دوران نوجوانی فرزند شما از کودک تبدیل به بزرگ‌سال می‌شود و این به معنای آن است که آن‌ها در تمامی ابعاد ظاهری و شخصیتی در حال تغییراتی هستند که نوجوان را آماده ورود به دوره بزرگ‌سالی می‌کند. شناخت این تغییرات و پیامدهای هریک از آن‌ها به شما کمک می‌کند با نگرانی و بحران کمتری از سنین نوجوانی عبور کنید.

???? تحولات جسمی

به عقیده متخصصین بلوغ مهم‌ترین تغییر جسمانی است که در دوران نوجوانی اتفاق می‌افتد. اما در کنار آن افزایش قد و وزن نیز نکات مهمی هستند که باید به آن‌ها توجه داشت. به عبارتی بدن در حال تغییر کردن از فرم کودکانه خود است و این گاهی اوقات باعث می‌شود که نوجوانان حساسیت بالایی نسبت به ظاهر خود داشته باشند. بهتر است هنگامی‌که این حساسیت را در فرزند خود می‌بینید به‌جای بدرفتاری یا تمسخر به او کمک کنید تا با آرامش بیشتری با این تغییرات کنار بیاید. 

???? تحولات ذهنی

مغز نوجوان نسبت به دوره کودکی با تغییرات بسیاری مواجه می‌شود. این تغییرات باعث خواهد شد تا نوجوان علاوه بر اینکه در طرز تفکر و استدلال متفاوت از کودکان باشد در سرعت پردازش اطلاعات نیز بهتر عمل کند. دوران نوجوانی زمانی است که برای نخستین بار فرد می‌تواند راجع به مسائل مختلف فرضیه‌سازی و استدلال نماید. اما درعین‌حال رشد مغز هنوز کامل نشده و به همین خاطر گاهی اوقات تصمیم‌گیری‌ها به‌صورت هیجانی و تکانه‌ای اتفاق می‌افتند که این می‌تواند باعث بروز بحران‌ها و مشکلاتی مانند اعتیاد یا بزهکاری باشد.

???? تحولات شخصیتی

مهم‌ترین تحولات دوران نوجوانی این است که آن‌ها سعی می‌کنند به هویتی مستقل از والدین دست پیدا کنند و به همین خاطر شما شاهد رفتارهایی مثل لجبازی یا اهمیت پیدا کردن بیشتر گروه دوستان خواهید بود. به عبارتی نوجوان سعی می‌کند تا از طریق به کرسی نشاندن نظر خود و یا فاصله گرفتن از خانواده به شما نشان دهد که با گذشته متفاوت شده است.

برای تربیت صحیح نوجوان بهتر است در این زمان سعی کنید تا از طریق برقراری روابط دوستانه رابطه خود را با فرزندتان حفظ کرده و درعین‌حال او را به حضور در جمع خانواده نیز علاقه‌مند نگه دارید. برای آشنایی با جدیدترین روش های تربیت نوجوان کلیک کنید.

گاهی اوقات گروه همسالان و قضاوت‌های آن‌ها به حدی اهمیت پیدا می‌کند که نوجوانان برای جلب رضایت و تأیید آن‌ها دست به کارهای مختلفی می‌زنند که شاید خودشان نیز با آن موافق نباشند. برای مثال فرار از مدرسه یا ایجاد درگیری در خیابان ازجمله این بحران‌هایی هستند که ممکن است برای نوجوان پیش بیاید. در این مواقع رفتار صحیح با نوجوان اهمیت به سزایی خواهد داشت.

???? تحولات اجتماعی و عاطفی

دوران نوجوانی با تحولات اجتماعی و عاطفی نیز روبرو می‌شود. در این مدت نوجوانان از نظر اجتماعی و عاطفی در حال رشد هستند و مهم ترین دغدغه آنها، هویت یابی می‌باشد. در کنار جست و جوی هویت، مبارزه جهت استقلال نیز وجود دارد.

???? رابطه با جنس مخالف

از دیگر دغدغه های دوران نوجوانی، رابطه با جنس مخالف است. در دوران نوجوانی بسیاری از افراد نسبت به رابطه با جنس مخالف علاقه نشان می‌دهند. در صورت عدم حمایت پدر و مادر، کشف روابط برای نوجوان استرس زا می‌شود. حتی در این شرایط نوجوان به تحریکی و خود ارضایی نیز اشتیاق پیدا می‌کنند.

???? تلاش برای استقلال

دوران نوجوانی یعنی تلاش برای استقلال و درگیری با والدین. در این دوران شاید نوجوان زمان بیشتری را با دوستان سپری کند و برای خانواده وقت کمتری بگذارد. حتی نوجوان از ظاهر خود نگران است. و فشار اطرافیان این رفتار را به اوج خود می‌رساند.

⬛ رشد مغز

تا 18 سالگی که دوران نوجوانی است، مغز در حال رشد می‌باشد. حتی نحوه تفکر نوجوان نیز در این دوران بسیار متفاوت است. به همین دلیل در دوران نوجوانی افراد تفکر انتزاعی دارند. اما توانایی استفاده از این تفکرات بزرگ را ندارند.

اهمیت مشاوره در دوران نوجوانی

اهمیت مشاوره در دوران نوجوانی چیست؟ یا چرا باید از مشاور در تربیت فرزندمان کمک بگیریم؟ علاوه بر اینکه مشاورین می‌توانند اطلاعات شما را نسبت به دوره نوجوانی و تغییرات آن و همین‌طور نیازهای فرزندتان افزایش دهند در موارد زیر اهمیت مشاوره افزایش پیدا می‌کند.

???? بیماری‌های روحی

تنش‌هایی که در دوران نوجوانی برای فرد پیش می‌آید او را در برابر بیماری‌های روحی به‌خصوص اضطراب و افسردگی آسیب‌پذیر می‌کند و متأسفانه آمار خودکشی در نوجوانان نیز در سال‌های اخیر رو به افزایش است. به همین خاطر هنگامی‌که نشانه‌های افسردگی یا هر بیماری روحی دیگری را در فرزندتان احساس می‌کنید بهتر است هرچه سریع‌تر از یک روانشناس کمک بگیرید. علاوه بر این روانشناسان می‌توانند به شما و فرزندتان کمک کنند تا با استفاده از برخی راهکارها سلامت روان خود را حفظ کرده و از بروز بیماری‌های روحی پیشگیری کنید. 

???? مشکلات رفتاری دوران نوجوانی

مشکلات رفتاری در دوران نوجوانی می‌تواندشامل یک لجبازی ساده تا بزهکاری یا حتی رفتارهایی مانند گرایش به داشتن ظاهری نامناسب را در بربگیرد. علاوه بر اینکه نوجوان در این دوره نیاز دارد تا راه صحیح و معمول جامعه را یاد بگیرد، والدین نیز معمولاً نمی‌دانند چطور باید به این مسائل واکنش نشان دهند. به همین خاطر این موضوع می‌تواند دلیلی برای بروز اختلافات جدی در یک خانواده باشد و مشکلات بسیاری را ایجاد نماید. مشاورین به شما کمک می‌کنند تا با کمترین بحران از این شرایط عبور کنید

???? ناتوانی در مخالفت

به دلیل ناتوانی در مخالفت ها، دوران نوجوانی نیازمند مشاور است. همان‌طور که گفتیم گاهی اوقات نوجوانان نمی‌توانند با درخواست‌های دوستان‌شان مخالفت کنند و این می‌تواند خطرات جدی را در زندگی نوجوان ایجاد نماید. آموزش راهکارهایی برای مخالفت کردن یا حتی مهارت‌های تصمیم‌گیری و حل مسئله ازجمله نکاتی هستند که می‌توانید برای آن‌ها از یک متخصص کمک بگیرید.

???? کمک به هویت‌یابی

مهم‌ترین تکلیف نوجوانی پیدا کردن هویت است و این موضوع گاهی اوقات برای بعضی از نوجوانان بسیار سخت می‌شود. فشارهای خانواده برای اینکه فرزندشان درست مانند آن‌ها فکر کند، ناتوانی در انتخاب میان عقاید مختلف و همین‌طور مشکلات شخصیتی ازجمله وابستگی می‌توانند دلایلی باشند که باعث می‌شود فرزند شما دررسیدن به این تکلیف ضعیف باشد. روانشناسان می‌توانند به فرزند شما در دوران نوجوانی برای حل این شرایط کمک کنند.

???? رفتار والدین با نوجوانان

والدین باید دوران نوجوانی را درک کنند. نوجوانان در این دوران به قدر کافی در راستای هویت یابی و استقلال درگیر هستند. بنابراین تربیت آنها و کمک به شناخت خود باید برای والدین حائز اهمیت باشد. رفتار صحیح با نوجوان در زمینه های مختلف رشدی نیاز به آگاهی و کمک از فردی متخصص دارد. 

کلام آخر

دوران نوجوانی را دوره طلایی رشد می‌نامیم. بسیاری از افرادی که در دوران نوجوانی به درستی تربیت نشده اند و رفتار والیدن با آنها به خوبی نبوده است، در آینده با مشکلات بیشتری روبرو می‌شوند. بنابراین والدین باید با آگاهی فراوان به سوی تربیت نوجوان بروند تا آینده زیبایی را برای فرزندشان رقم بزنند. برای آشنایی با نحوه تربیت نوجوان باید از روانشناس کمک بگیرید.

مرکز مشاوره ذهن نو به صورت تلفنی و حضوری به شما مراجعین گرامی خدمات ارائه می‌دهد. جهت کسب اطلاعات بیشتر با شماره زیر تماس حاصل فرمایید.

برای دریافت مشاوره در زمینه دوران نوجوانی می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن ثابت با شماره 9099070354 جهت ارتباط با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس حاصل نمایید.

سوالات متداول