عصبانیت کودک از آن دسته رفتارهایی است که می‌تواند والدین را آشفته کند. کودکان در زمان عصبانیت رفتارهای نامناسبی مثل کتک زدن دیگران، استفاده از کلمات نامناسب یا لجبازی را از خود نشان می‌دهند. این شرایط می‌تواند شما را کاملاً درمانده کند. بسیاری از والدین با پرخاش به این رفتار فرزندشان جواب می‌دهند. اما باید بگوییم که پرخاشگری شما تنها باعث بدتر شدن شرایط می‌شود. در واقع شما با این کارتان به کودک یاد می‌دهید که می‌تواند درست مانند شما بداخلاق و عصبانی باشد. به همین خاطر بهتر است راهکارهای دیگری را امتحان کنید. روان‌شناسان معتقدند دلایلی مثل ناتوانی در بیان احساسات و یا اضطراب از مهم‌ترین مسائلی هستند که باعث عصبانیت کودکان می‌شوند. در ادامه روش هایی برای پیدا کردن علت و روشی مناسب برای برخورد با او شرح داده‌ایم. اگر فرزندتان به رفتارش ادامه داد حتما از مشاوره کودک استفاده کنید.

منبع: عصبانیت کودک

علت عصبانیت کودک چیست؟

یادگیری یا الگوبرداری

اولین و مهم‌ترین دلیلی که می‌توانیم برای عصبانیت کودکان از آن صحبت کنیم الگوهای نامناسب هستند. کودکان با نگاه کردن به رفتار ما و همین‌طور قهرمان‌های کارتونی در حال شکل دادن به رفتار خودشان هستند. به همین خاطر اینکه آن‌ها چه رفتاری را از شما می‌بینند بسیار اهمیت دارد. تماشای اینکه شما یا حتی قهرمان یک برنامه تلویزیونی هنگام عصبانیت به دیگران پرخاش می‌کنید می‌تواند تأثیر بسیاری روی دیدگاه آن‌ها راجع به زندگی داشته باشد. آن‌ها در این شرایط یاد می‌گیرند که می‌توانند در زمان عصبانیت رفتارهای پرخاشگرانه از خود نشان بدهند. به همین خاطر روان‌شناسان معتقدند کنترل الگوها و محیط اطراف کودک یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که باید به آن توجه داشته باشید.

عصبانیت کودک به دلیل بیماری‌های روحی

بیماری‌های روحی به‌خصوص اضطراب می‌تواند تبدیل به دلیلی برای عصبانیت کودک شود. بر اساس کتاب راهنمای بیماری‌های روانی، پرخاشگری و بدرفتاری یکی از نشانه‌هایی است که خبر از بیماری‌های روحی در کودک می‌دهد. بسیاری از مواقع کودک نمی‌تواند اضطراب خود را به‌درستی شناسایی کند. یا متوجه دلیل نگرانی و اضطراب خود نمی‌شود. این شرایط آن‌ها را کلافه کرده و باعث می‌شود که دست به پرخاش بزنند. برای آشنایی با اختلالات رفتاری کودکان کلیک کنید.

ناتوانی در بیان احساسات

کودکان معمولاً درک درستی از احساسات و هیجان‌های مختلف خود ندارند. به همین خاطر نمی‌توانند آنچه را در درون خود تجربه می‌کنند به‌درستی بیان کنند. همین موضوع می‌تواند تبدیل به دلیلی برای پرخاشگری شود. برای مثال یک لحظه احساس کنید شما در جایی قرار گرفته‌اید که دیگران متوجه منظورتان نمی‌شوند؛ یا شما توانایی‌تان برای صحبت‌کردن را از دست داده‌اید. تا چه مدت می‌توانید این شرایط را تحمل کنید؟ طبیعتاً دیر یا زود شما از این وضعیت خسته و عصبانی خواهید شد. این شرایطی است که کودکان نیز بسیاری از مواقع تجربه می‌کنند. مهارت‌های کلامی در آن‌ها هنوز به‌اندازه‌ای رشد پیدا نکرده که بتوانند به‌راحتی و با مدیریت هیجان‌هایشان صحبت کنند. به همین خاطر عصبانی می‌شوند.

عصبانیت کودک به همراه احساس ضعف و ناتوانی

کودکان در دوره سنی قرار دارند که باید مهارت‌های مختلفی را یاد بگیرند. بااین‌حال همیشه قرار نیست از روز اول مهارت‌ها را به‌درستی یاد بگیرند. کارهایی مثل بستن بند کفش، یادگرفتن حروف الفبا، مرتب کردن وسایل و….. می‌تواند در روزهای اول بسیار سخت باشد. در این شرایط بسیاری از کودکان خیلی زود تحمل خود را از دست می‌دهند و احساس ناتوانی می‌کنند. احساس ناتوانی یکی از دلایلی است که باعث عصبانیت کودکان می‌شود.

پرخاشگری وسیله‌ای

روان‌شناسان معتقدند خیلی وقت‌ها کودک به این نتیجه می‌رسد که با عصبانیت و بدرفتاری می‌تواند به آنچه که دلش می‌خواهد برسد. به همین خاطر هر بار که شما با درخواست‌های او مخالفت می‌کنید احتمالاً دست به بدرفتاری و پرخاش می‌زند تا شما را تسلیم خواسته‌های خودش بکند.

برای آشنایی با نشانه های کودکان استثنایی کلیک کنید.

راهکارهایی برای کاهش عصبانیت در کودک

تغییر رفتار الگوها

همان‌طور که گفتیم اولین و مهم‌ترین دلیل عصبانیت کودکان این است که آن‌ها الگوهای پرخاشگری را در محیط اطراف خود می‌بینند. به همین خاطر اولین قدم این است که الگوهای اطراف کودک را کنترل کنید. اگر شما یا همسرتان از آن دسته افرادی هستید که با اولین برخورد از کوره در می‌روید این موضوع می‌تواند یکی از دلایل پرخاشگری فرزندتان باشد. سعی کنید تا جای ممکن از اینکه با برخوردهای همراه عصبانیت با دیگران خودداری کنید. یا در شرایطی که عصبانی می‌شوید این موضوع را برای فرزندتان توضیح بدهید و از او برای رفتار تندتان عذرخواهی کنید.

دلایل اضطراب را شناسایی کنید

اگر احساس می‌کنید موضوعی باعث اضطراب و نگرانی فرزند شما شده بهتر است آن را شناسایی کنید. با کمی دقت در رفتار کودک و مواقعی که او بیشتر عصبانی می‌شود می‌توانید این دلایل را شناسایی کنید. سپس سعی کنید از راه صحبت‌کردن با کمک هم راهی برای برطرف‌کردن دلایل اضطراب آنها پیدا کنید. اگر احساس می‌کنید اضطراب کودک شما بیش از آنی است که بتوانید آن را کنترل کنید بهتر است از یک مشاور کودک کمک بگیرید.

شناسایی احساسات و تقویت توانایی صحبت‌کردن

گفتیم یکی از دلایل عصبانیت در کودک می‌تواند ناتوانی در بیان احساسات و یا نشناختن آن‌ها باشد. در چنین شرایطی بهتر است به کودک کمک کنید از احساسات خود صحبت کند. برای مثال با پرسیدن چند سؤال کوتاه می‌توانید به او کمک کنید توضیح بیشتری راجع به آنچه احساس می‌کند بدهد. این موضوع به او کمک می‌کند تا یاد بگیرد از احساسات و ناراحتی‌های خود صحبت کند.

قانون بی‌توجهی به رفتار منفی

گاهی اوقات عصبانیت و پرخاشگری در کودک برای جلب‌ توجه شما انجام می‌شود. در واقع فرزند شما یاد گرفته که با این رفتارها می‌تواند توجه‌تان را به سمت خودش برگرداند. بهترین راه برای ازبین‌بردن این رفتارها این است که نسبت به آنها بی‌توجه باشید. بی‌توجهی شما باعث می‌شود دیر یا زود فرزندتان متوجه این موضوع بشود که برای رسیدن به اهداف خود بهتر است راه دیگری را در نظر بگیرد.

برای کاهش عصبانیت کودک رفتارهای صحیح را تقویت کنید

به همان اندازه که باید نسبت به پرخاشگری در فرزند خود بی‌توجه باشید رفتارهای صحیح او را نباید بی‌پاسخ بگذارید. برای مثال زمانی که کودک به‌جای پرخاش کردن خواسته خود را بیان می‌کند او را تشویق کنید. این کار باعث می‌شود او کم‌کم رفتار صحیح را یاد بگیرند و آن را جایگزین پرخاشگری کنند.

رفتار محکم و ثابتی داشته باشید

یکی از مهم‌ترین نکاتی که در تربیت کودک باید به آن توجه داشته باشید این است که همیشه محکم بر سر قوانین خود بمانید. بسیاری از ما وقتی عصبانیت کودک مان شدت می‌گیرد برای تمام شدن رفتارهایش از قوانین خودمان کوتاه می‌آییم. اما به‌خاطر داشته باشید که این رفتار شما باعث می‌شود کودک متوجه شود با شدیدتر کردن پرخاش‌هایش می‌تواند شما را تحت‌تأثیر قرار بدهد.

عصبانیت کودک و مشاوره روان‌شناسی

عصبانیت در کودکان گاهی اوقات مشکلات دیگری را برای آن‌ها به همراه خواهد داشت. یکی از اولین و رایج‌ترین این مشکلات تنهایی و طردشدن از جانب دیگران است. کودکان عصبانی معمولاً خیلی زود از جمع‌های دوستی کنار گذاشته می‌شوند؛ یا با برچسب‌هایی که دریافت می‌کنند خودشان هم باور می‌کنند که “بد” هستند. این شرایط می‌تواند تأثیر روانی بسیار بدی برای کودک داشته باشد. علاوه بر این تحقیقات نشان می‌دهد عصبانیت در کودکانی که از بیماری‌های روحی رنج می‌برند بسیار بیشتر از کودکان عادی است؛ یا بسیاری از مواقع می‌تواند زمینه‌ساز درگیری با بیماری‌های روحی و مشکلات بسیار دیگری باشد. به همین خاطر عصبانیت کودکان موضوعی است که باید نسبت به آن حساس باشید؛ در نتیجه اگر نشانه‌های عصبانیت را در فرزند خود می‌بینید بهتر است راجع به این شرایط از یک مشاور کودک کمک بگیرید. برای آشنایی بیشتر با علل پرخاشگری کودکان کلیک کنید.

چه زمانی از یک مشاور کمک بگیریم؟

• در شرایطی که فرزندتان بارها در طول روز یا هفته عصبانی می‌شود
• اگر هر بار که فرزندتان عصبانی می‌شود زمان زیادی طول می‌کشد تا آرام شود
• اگر احساس می‌کنید راهکارهای ساده‌ای مثل صحبت‌کردن با کودک نمی‌تواند او را آرام کند
• اگر عصبانیت باعث آسیب‌زدن کودک شما به خود یا هر یک از اطرافیان می‌شود

اقدامات روان‌شناسان

برای بسیاری از ما سؤال است که روان‌شناسان چه اقداماتی برای برطرف‌کردن عصبانیت کودک انجام می‌دهند. از جمله اقدامات روان‌شناسان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• استفاده از روش‌هایی مثل بازی‌درمانی، نقاشی، موسیقی و … برای پیدا کردن دلیل اضطراب و نگرانی کودک و همین‌طور برطرف‌کردن آن‌ها
• آموزش مهارت‌هایی مثل شناسایی هیجان‌ها، صحبت‌کردن و حل مسئله به کودک
• استفاده از جلسات خانواده‌درمانی برای برطرف‌کردن مشکلات احتمالی که در خانواده یا رفتار والدین وجود دارد

برای دریافت مشاوره در زمینه کودک می توانید از طریق شماره 02191002360 با برترین متخصصان در کلینیک تخصصی نی نی مایند تماس بگیرید.

سؤالات متداول

مهم‌ترین دلیل عصبانیت کودکان چیست؟

ناتوانی در بیان احساسات یا داشتن الگوهای نامناسب از رایج‌ترین دلایل عصبانیت در کودکان هستند.

چطور با پرخاشگری فرزندم برخورد کنم؟

بهتر است آن‌ها را تشویق کنید از راهکارهای جایگزین مثل صحبت‌کردن راجع به احساسات‌شان استفاده کنند؛ بی‌توجهی نسبت به رفتارهای پرخاشگرانه و تشویق رفتارهای صحیح نیز می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد. 

منبع: عصبانیت کودک